Παγγαίο: Στα χωράφια του Διόνυσου.

-Όπου κάνει κουμάντο ο θεός του κρασιού, ξέρεις τι να περιμένεις. Μα στην πορεία ανακαλύπτεις κι άλλα: δάση απροσπέλαστα, απέραντες παραλίες, χωριά παραμυθένια, κρυμμένα μοναστήρια, μέχρι μηνύματα απ' τα βάθη της προϊστορίας.

-Φυσικό όριο και συνάμα κρίκος συνδετικός ανάμεσα σε Σέρρες, Δράμα και Καβάλα, το Παγγαίο είναι στ' αλήθεια ένα βουνό «μαγικό». Πώς αλλιώς να εξηγήσεις πειστικά τα μύρια θαυμαστά που συναντάς εδώ; Πώς αλλιώς περιγράφονται τα πυκνά, απροσπέλαστα δάση του που κρύβουν στα σπλάχνα τους μυστικά και θαύματα;

Στα άδυτα του Πύργου Απολλωνίας.

-Πλούσιο λοιπόν το βουνό, κι ο πλούτος του όλο κι επεκτείνεται, τόσο ώστε Παγγαίο να ονομάζεται πια κι ολόκληρη η περιοχή, από τα ανατολικά του Στρυμόνα και το αχανές παραλιακό μέτωπο μέχρι τα όρια σχεδόν της Καβάλας. Και να οι κοσμοπολίτικες ακτές, να οι απέραντοι αμπελώνες, τα σταφύλια, τα ολοζώντανα χωριά, τα μοναστήρια, τα πανάρχαια έθιμα, τα χρώματα κι αρώματα της υπαίθρου.

Πέτρινα αριστουργήματα στη Μουσθένη.

-Οι αρχαίοι θρύλοι λέγαν' πως στα δάση του βουνού κατοικούσε ο Διόνυσος. Μέχρι και μαντείο διέθετε (προς αναζήτηση ακόμη των αρχαιολόγων) και μάλλον θα 'χει βάλει κι εκείνος το χεράκι του για να δημιουργηθεί όλος τούτος ο φυσικός πλούτος. Γιατί το Παγγαίο ήταν και είναι ένα βουνό ασύλληπτα πλούσιο.

-Κι όχι μόνο λόγω των περίφημων μεταλλείων χρυσού και αργύρου (που μεταξύ άλλων έκαναν δυνατή και την εκστρατεία του Μεγαλέξανδρου στην Ανατολή) μα κυρίως για την οργιώδη φύση του.

Τα δάση του είναι τόσο πυκνά που το ίδιο το φως του ήλιου δυσκολεύεται να «πατήσει χώμα», δημιουργώντας σκηνικά που μόνο τα παραμύθια σε κάνουν να φαντάζεσαι.

Στην υποαλπική και υψηλότερη ζώνη του Παγγαίου, και στο βάθος η Θάσος και ο Άθως.

-Όχι πως όλο το βουνό ωστόσο είναι έτσι. Όσο σιμώνεις στην κορυφή του, η βλάστηση παραχωρεί τη θέση της στην (υπο) αλπική ζώνη. Φτάνοντας πια στις κορυφές, στο Μάτι και το Αυγό, στα 1.956 μ., το Παγγαίο έχει κι άλλο ένα δώρο, την ασύλληπτη θέα σ' όλο τον κάμπο και έως τη θάλασσα. Κι αν η ατμόσφαιρα είναι καθαρή, βλέπεις Καβάλα, Θάσο, Αθω, μέχρι Λήμνο.

Μια θάλασσα αμπέλια

-Στο Παγγαίο θα ανακαλύψεις (με την απαραίτητη βοήθεια των ντόπιων) και κάτι ακόμα ανέλπιστο. Δεκάδες δεκάδων βραχογραφίες εδώ κι εκεί, οι πιο πολλές κοντά στο Ακροβούνι και το Κρυονέρι, που χάραξαν πρώτοι οι άνθρωποι της προϊστορικής εποχής.

Βραχογραφία στο Κρυονέρι-Καβάλας.

-Πολεμιστές με τα όπλα τους, ζώα, σκηνές από την καθημερινότητα, οτιδήποτε τους έκανε εντύπωση. Στο πέρασμα των αιώνων τους μιμήθηκαν οι νεότεροι κάτοικοι, σκαλίζοντας τα δικά τους, σε μια σπάνια αλληλουχία αιώνων σκαλισμένη στους βράχους.

-Για τον Διόνυσο λέγαμε, και να που η δύναμή του ακόμα είναι εμφανής γύρω απ' το Παγγαίο. Μια θάλασσα αμπέλια απλώνεται παντού, πολλά απ' αυτά σκεπασμένα σαν θερμοκήπια, για τον φόβο των πουλιών. Τα σταφύλια του Παγγαίου δεν είναι μόνο ονομαστά, είναι και περιζήτητα, όπως και τα κρασιά που βγαίνουν από δαύτα. Τα τοπικά οινοποιεία έχουν άλφα-άλφα πρώτες ύλες, κι όσο για τα ρακοκάζανα που αρχίζουν να ζεσταίνονται σιγά σιγά αυτή την εποχή, εκεί να δεις πια γλέντι και κακό!
Τα χωριά το Παγγαίου

-Κατεβαίνεις πια απ' το βουνό και πριν πιάσεις το παραλιακό μέτωπο έρχεσαι σε ένα ένα τα χωριά του. Αλλη έκπληξη και τούτη: χωριά ολοζώντανα, με κίνηση, με σφυγμό, με παιδικές φωνές να υπόσχονται πως υπάρχει μέλλον.

Νικήσιανη

-Και με ένα σωρό πράγματα να δεις και να ανακαλύψεις, όπως τη Νικήσιανη με τις ταβέρνες της και το ονομαστό της μάρμαρο, το Παλαιοχώρι με το κάστρο του, το Βρανόκαστρο, τη Μουσθένη με τα αναρίθμητα μακεδονίτικα αρχοντικά της, τη Μεσορόπη με τα δικά της αρχοντόσπιτα και τα πέτρινα γεφύρια της, τα Δωμάτια με τα ακόμα περισσότερα (έξι τον αριθμό!) γεφύρια κι όλα μέσα στον οικισμό, τη Φωλιά με την τεχνητή λίμνη της, τα Κηπιά με το μουσείο κέρινων ομοιωμάτων του Θεόδωρου Κοκκινίδη.

Πανοραμική άποψη της Ελευθερούπολης, από τη δυτική πλευρά της πόλης.

-Και φυσικά την Ελευθερούπολη, την πρωτεύουσα του νυν δήμου, που συγκεντρώνει και την περισσότερη ζωή, και χαρίζει ανέλπιστα ονειρικές εικόνες στο Βαρούσι της, την παλιά γειτονιά με τις πολύχρωμες προσόψεις και τα σαχνισιά.

Μονή Εικοσιφοίνισσας

-Ανέκαθεν ενέπνεε και την πίστη. Στις παρυφές και στις πλαγιές του χτίστηκαν κατά καιρούς σειρά από μοναστήρια, του Τιμίου Προδρόμου, ο Αγιος Γεώργιος ο Διασωρίτης, το Αξιον Εστί, και πάνω απ' όλα η Μονή Εικοσιφοίνισσας, με τους ωραίους τρούλους, από τα πιο σπουδαία προσκυνήματα της Μακεδονίας και της Ελλάδας όλης.

Χρώματα κι αρώματα στην παλιά συνοικία Βαρούσι, στην Ελευθερούπολη.

-Το Παγγαίο όμως έχει και θάλασσα, ή μάλλον θάλασσες. Το απέραντο παραλιακό μέτωπο, από τον Στρυμόνα και την Παραλία Οφρυνίου μέχρι τη Νέα Πέραμο και τη Νέα Ηρακλείτσα, γνωρίζει τα καλοκαίρια μεγάλες δόξες.

-Εδώ θα έρθουν όλοι, Θεσσαλονικείς, Καβαλιώτες και απανταχού Βαλκάνιοι, στις μαρίνες τους θα δέσουν τα σκάφη τους και θα γεμίσουν τα ξενοδοχεία, τα μπαρ και τα εστιατόρια.

Η εξωτική παραλία των Αμμολόφων θα έπρεπε να φιγουράρει στις κορυφαίες της χώρας.

-Οι εξωτικοί Αμμόλοφοι και ο Πύργος Μυρτόφυτου θα έπρεπε να φιγουράρουν ανάμεσα στις ωραιότερες περιοχές της χώρας, η Ηρακλείτσα με τη μαρίνα της και η Νέα Πέραμος με το λιμάνι της και το βυζαντινό κάστρο στον λόφο της Ανακτορούπολης απολαμβάνουν το δικό τους μερτικό σ' αυτό το παραμύθι τεσσάρων εποχών που λέγεται Παγγαίο!

Κείμενο: Γιάννης Μαντάς
Φωτογραφίες: Παναγιώτης Σαρρής 
                          Σωτηρέλης Δημήτριος

http://www.thetravelbook.gr/