Το έθιμο του Κλήδονα στην Αγ.Παρασκευή-Δράμας - Οι φωτιές του Άη Γιάννη, το “αμίλητο νερό” και τα μαγιάτικα στεφάνια.

-Ο Κλήδονας είναι ένα πολύ παλιό έθιμο και το συναντάμε σε πολλά μέρη της Ελλάδας, αλλά και σε Ευρωπαϊκές χώρες. Είναι μια λαϊκή μαντική διαδικασία, σύμφωνα με την οποία αποκαλύπτεται στις άγαμες κοπέλες η ταυτότητα του μελλοντικού τους συζύγου.

Το έθιμο πραγματοποιείται στις 23 και 24 Ιουνίου, που συμπίπτει με το θερινό ηλιοστάσιο.

-Η λέξη Κλήδονας είναι αρχαία (ομηρική, Κλήηδών – Κληδών που σημαίνει φήμη, αγγελία, άκουσμα οιωνισμού, μαντική ρήση, ευτυχές μήνυμα). Σύμφωνα με τις παραδόσεις, ο λαός πιστεύει ότι ο Αϊ Γιάννης φέρνει τύχη γι’ αυτό και λέγεται ριζικάρης αλλά και φανιστής γιατί φανερώνει την τύχη.

-Την παραμονή του Αϊ Γιαννιού τα αγόρια της γειτονιάς άναβαν τρεις μεγάλες φωτιές στη σειρά, μόλις άρχιζε να σουρουπώνει. Για προσανάμματα χρησιμοποιούσαν τα Μαγιάτικα στεφάνια που έφερναν τα κορίτσια. Πάνω από τις φωτιές πηδούσανε όλοι, αγόρια, κορίτσια και παντρεμένες κρατώντας μια πέτρα πάνω από το κεφάλι τους. Λέγανε πως αν πηδήσεις τρεις φορές είναι καλό για την υγεία σου και επιπλέον φεύγουν οι ψύλλοι και οι κοριοί!

-Η διήμερη γιορτή, παραδοσιακά, περιελάμβανε τρεις φάσεις: την προετοιμασία, όπου παραμονή του Αϊ Γιάννη, γινόταν το άναμμα της φωτιάς και το πέρασμα πάνω από αυτήν καθώς και η μεταφορά του αμίλητου νερού, την έκθεση στα άστρα, και το άνοιγμα του Κλήδονα, ανήμερα της εορτής, με τα ριζικά και στη συνέχεια η γιορτή έκλεινε με διασκέδαση για τους συμμετέχοντες.

-Στην Δημοτική Κοινότητα  Αγ.Παρασκευής του Δήμου Δοξάτου υπάρχει ο Μορφωτικός Πολιτιστικός Σύλλογος Αγίας Παρασκευής «Ορφέας», ο οποίος ιδρύθηκε το 1983 με σκοπό μέσα από την διατήρηση της παράδοσης να διατηρηθεί και να ανυψωθεί το πολιτιστικό επίπεδο των κατοίκων του χωριού, και κάθε χρόνο αναβιώνει το έθιμο ο Αϊ Γιάννης ο Κλήδονας.

-Γίνεται στης 24 Ιουνίου στο προαύλιο χώρο του Δημοτικού Σχολείου της Αγίας Παρασκευής, ή στην κεντρική πλατεία του Διαμερίσματος. Χρονολογείται από το 1924 και αποτελεί λαϊκή μαντική διαδικασία, από τις πιο τελετουργικές όλων των παραδόσεων του τόπου μας, σύμφωνα με την οποία αποκαλύπτεται στις άγαμες κοπέλες η ταυτότητα του μελλοντικού τους συζύγου και έχει τις ρίζες του στην αρχαιότητα.

-Την εποχή του Ομήρου, «Κληδών» ονομαζόταν ο προγνωστικός ήχος και κατ΄ επέκταση το άκουσμα οιωνισμού ή προφητείας, ο συνδυασμός τυχαίων και ασυνάρτητων λέξεων ή πράξεων κατά την διάρκεια μαντικής τελετής, στον οποίο αποδιδόταν προφητική σημασία. Στη νεοελληνική αντίληψη το έθιμο αυτό εξελίχθηκε σε μια όμορφη και ενδιαφέρουσα ιεροτελεστία, περισώζοντας τους ερωτικούς χρησμούς, την ημέρα του Αϊ –Γιαννιού, στις 24 Ιουνίου.

-Κατά την παράδοση,ο Κλήδονας γίνεται με αμίλητο (άκριτο, βουβό, άλαλο) νερό που φέρνει από την πηγή ένα κορίτσι πρωτότοκο και αμφιθαλές. Την παραμονή του Αϊ Γιαννιού , βάζουν το νερό σε ένα πήλινο δοχείο, τη «γραγούδα» και μέσα ρίχνει καθένας που συμμετέχει , ένα ριζικάρι (ριζικό= τύχη) ή κληδονικό , ένα προσωπικό αντικείμενο (δαχτυλίδι κ.λ.π.) ή ένα φρούτο με κάποιο χαρακτηριστικό σημάδι πάνω του για να ξέρουν σε ποιόν ανήκει. Σκεπάζουν μετά τον κλήδονα με κόκκινο πανί και βάζουν πάνω μια κλειδαριά, τάχα πως τον κλειδώνουν.

« Κλειδώνουμε τον κλήδονα με τ’ Αγιαννιού τη χάρη

κι όποια ‘ χει καλό ριζικό να δώσει να τον πάρει»

-Τον βγάζουν έπειτα στην ύπαιθρο να μείνει όλη τη νύχτα για να δεχθεί τη μαγική επήρεια των άστρων. Οι κοπέλες επιστρέφουν ύστερα στα σπίτια τους. Λέγεται ότι τη νύχτα αυτή θα δούν στα όνειρά τους τον μελλοντικό τους σύζυγο.

-Ανήμερα του Αϊ- Γιαννιού αλλά πρίν βγεί ο ήλιος , φέρνουν τον κλήδονα μέσα στο σπίτι κα το απόγευμα μαζεύονται όλοι γύρω του ενώ ένα μικρό κορίτσι, πρωτότοκο πάλι και αμφιθαλές, αρχίζει να βγάζει τα ριζικάρια από το νερό, που αντιστοιχούν στο «ριζικό» κάθε κοπέλας , αφού πρώτα η ομήγυρη τραγουδήσει ένα δίστιχο, ευχετικό, επαινετικό, αλληγορικό,σατιρικό.

« Ανοίγουμε τον κλήδονα με τ’ Αϊ-Γιαννιού τη χάρη

και όποια έχει καλό ριζικό σήμερα να το πάρει»

-Καθώς βασιλεύει ο ήλιος κάθε κοπέλα γεμίζει το στόμα της με μια γουλιά αμίλητο νερό, στέκεται μπροστά στο παράθυρο και περιμένει μέχρι ν’ ακούσει το πρώτο ανδρικό όνομα . Αυτό πιστεύεται πως θα είναι και το όνομα του άνδρα που θα παντρευτεί. Στο έθιμο συμμετέχουν τριάντα (30) άτομα του Πολιτιστικού Συλλόγου.

-Για φέτος δεν ανακοινώθηκε εάν πραγματοποιηθεί το έθιμο, και μάλλον θα αναβληθεί λόγω των περιοριστικών μέτρων για την αποφυγή μετάδοσης του κορωνοϊού.-