Επένδυση με σίγουρο κέρδος η καλλιέργεια κηπευτικών.

-Ικανοποιητικό εισόδημα μπορεί να αποφέρει η καλλιέργεια των κηπευτικών στους κατοίκους της υπαίθρου, με τη χώρα μας να πλεονεκτεί έναντι άλλων ευρωπαϊκών χωρών στην καλλιέργεια και πρωιμότητα των κηπευτικών, λόγω της ηλιοφάνειας και του ήπιου γενικά και εύκρατου κλίματος.

-Αυτός είναι και ο λόγος που πολλοί υποστηρίζουν ότι η Ελλάδα θα μπορούσε να γίνει ο «λαχανόκηπος» της Ευρώπης. Ο τομέας των λαχανικών και των φρούτων αποτελεί τον δυναμικότερο κλάδο για την ελληνική γεωργία, από άποψη όγκου παραγωγής, εμπορίας, απασχολούμενου ανθρώπινου δυναμικού, εισαγόμενου συναλλάγματος και κάλυψης του συνόλου σχεδόν των εγχώριων αναγκών σε αντίστοιχα προϊόντα και, σύμφωνα με τον γεωπόνο Κάσσανδρο Γάτσιο, υπάρχει μεγάλο περιθώριο ανάπτυξης της καλλιέργειας κηπευτικών στην Ελλάδα, διαθέτοντας εξαγωγικό προσανατολισμό.

-Η παραγωγή των κηπευτικών προϊόντων εξαρτάται σε μεγάλο βαθμό από τη διαθεσιμότητα και το κόστος απόκτησης των μέσων παραγωγής, όπως είναι οι καλλιεργητικοί σπόροι και το πολλαπλασιαστικό υλικό, τα λιπάσματα-εδαφοβελτιωτικά και τα φυτοφάρμακα, η αγορά και συντήρηση γεωργικών μηχανημάτων, η ηλεκτρική ενέργεια και το πετρέλαιο.

-Το ύψος της ελληνικής παραγωγής σε λαχανικά ανέρχεται στα 4 εκατ. τόνους, ποσότητα που αντιστοιχεί στο 8,6% της κοινοτικής παραγωγής σε κηπευτικά.

-Η αύξηση των αποδόσεων στα λαχανικά αποδίδεται στη χρησιμοποίηση βελτιωμένου γενετικού υλικού, στην εκμηχάνιση της καλλιέργειας και στην αύξηση της επιφάνειας των υπό κάλυψη καλλιεργειών.

-Στη σημερινή εποχή της κρίσης πολλοί είναι αυτοί που ήδη κατευθύνονται προς τον πρωτογενή τομέα, λόγω έλλειψης κάποιων άλλων επιλογών.

Πλεονεκτήματα
-Η καλλιέργεια κηπευτικών στην ύπαιθρο αλλά και στο θερμοκήπιο δίνει τη δυνατότητα στους νέους να ασχοληθούν με τον τομέα αυτόν γιατί έχει τα εξής πλεονεκτήματα:

• Δεν απαιτεί μεγάλες εκτάσεις. Σήμερα για να είναι βιώσιμη μια γεωργική επιχείρηση που θα έχει ως βάση τις αροτραίες καλλιέργειες (σιτηρά, ενεργειακές καλλιέργειες, βαμβάκι κ.λπ.) θα πρέπει κάποιος να έχει μεγάλο αριθμό στρεμμάτων. Στα κηπευτικά οι εκτάσεις είναι μικρές.

• Δεν απαιτεί μεγάλο μηχανικό εξοπλισμό κατά την αρχική φάση. Μπορεί κάποιος να ξεκινήσει το γεωργικό επάγγελμα καλλιεργώντας κηπευτικά με όχι πολλά καλλιεργητικά μέσα.

• Δεν απαιτεί σημαντικό αρχικό κεφάλαιο για το πρώτο ξεκίνημα. Μπορεί ο ενδιαφερόμενος να ξεκινήσει με κηπευτικά υπαίθρου και στην πορεία να δημιουργήσει πρόχειρες θερμοκηπιακές εγκαταστάσεις.

• Ο καλλιεργητής παράγει προϊόντα και απευθύνεται σε μια αγορά που καταναλώνει λαχανικά (δεν είναι νέα προϊόντα). Εύκολα μπορεί να τα πουλήσει ο ίδιος και να έχει μερίδιο από την εμπορία του προϊόντος.

• Τα προϊόντα που παράγονται θεωρούνται επώνυμα, ποιοτικά, με αποτέλεσμα να εξασφαλίσει καλές τιμές και σταθερό πελατολόγιο.

• Αξιοποιεί πλήρως και κύρια όλο τον χρόνο του στην επιχείρηση και δεν του περισσεύει χρόνος για άλλες συμπληρωματικές δραστηριότητες που θα βελτίωναν το εισόδημα.

• Η εργασία που θα προσφέρει στην επιχείρηση θα του εξασφαλίσει ένα εισόδημα που θα μπορεί να ανταποκριθεί στις οικογενειακές του οικονομικές ανάγκες.

-Τα λαχανικά μπορεί να καταναλωθούν κυρίως ως νωπά - φρέσκα (δεν έχουμε καμία απώλεια σε βιταμίνες κ.λπ.), αλλά και υπερκατεψυγμένα, κονσερβοποιημένα ή αφυδατωμένα (αποξηραμένα).

Αύξηση κατανάλωσης

Ανοιχτή η αγορά των λαχανικών για νέους παραγωγούς

-Ανοδική πορεία σε επίπεδο τόσο παραγωγής όσο και κατανάλωσης καταγράφεται στον κλάδο των νωπών κηπευτικών, με την αγορά να παραμένει ανοιχτή για είσοδο νέων παικτών.

-Ωστόσο, η έλλειψη οργάνωσης ομάδων παραγωγών, η χαμηλή διαπραγματευτική τους ικανότητα έναντι των αγοραστών και η απειλή από την εισαγωγή κηπευτικών από τρίτες χώρες εντείνουν σημαντικά τον ανταγωνισμό εντός και εκτός συνόρων.

-Τα κηπευτικά χαρακτηρίζονται σαν ένας σημαντικός κλάδος της γεωργικής μας οικονομίας. Στη χώρα μας παρατηρείται τα τελευταία χρόνια συνεχής αύξηση της παραγωγής βασικών κηπευτικών (λάχανα, ντομάτες, πιπεριές, αγγούρια, κ.α.). Η αύξηση αυτή της παραγωγής τους δεν συνοδεύεται από αύξηση των καλλιεργούμενων εκτάσεων. Αυτό οφείλεται, κυρίως, στην αύξηση των αποδόσεων. -Η σταδιακή εντατικοποίηση των καλλιεργειών με λιπάνσεις, η άρτια άρδευση, το βελτιωμένο γενετικό υλικό των σπόρων, το σύστημα των πυκνών φυτεύσεων και τα σύγχρονα αγροτικά μηχανήματα και εγκαταστάσεις έχουν οδηγήσει σε υψηλή απόδοση και μείωση του χρόνου που μεσολαβεί από τη φύτευση έως την πρώτη συγκομιδή. Η αύξηση της παραγωγής των παραπάνω προϊόντων τροφοδοτείται από την αύξηση της κατανάλωσης και την αύξηση των εξαγωγών. Ταυτόχρονα, όμως, παρατηρείται και σημαντική μείωση στις παραγόμενες ποσότητες κάποιων επιμέρους προϊόντων όπως είναι οι ντομάτες και τα όσπρια. Η σημαντική μείωση στις παραγόμενες ποσότητες ντομάτας, κυρίως, συνδέεται με το υψηλό κόστος παραγωγής, με το κλείσιμο των βιομηχανιών επεξεργασίας αυτών, καθώς και με τις εισαγωγές ντομάτας.

-Η μείωση για τις υπόλοιπες καλλιέργειες οφείλεται στο υψηλό κόστος παραγωγής, στις εισαγωγές με ανταγωνιστικές τιμές, στη μη επιδότηση της παραγωγής, στα προγράμματα εκρίζωσης (σύκα, σταφίδα) και στις μεταβολές των καλλιεργειών (επιτραπέζιες ελιές σε ελιά για έκθλιψη). Αποτέλεσμα της εξέλιξης των παραγόμενων ποσοτήτων του συνόλου των κηπευτικών προϊόντων έχει η διαμόρφωση του βαθμού αυτάρκειας αυτών. Η χώρα μας παράγει σε ικανοποιητικό βαθμό και παρουσιάζει υψηλό βαθμό αυτάρκειας σε βασικά αγροτικά προϊόντα. Επίσης, ένα βασικό χαρακτηριστικό στοιχείο των κηπευτικών σε σύγκριση με τα υπόλοιπα αγροτικά προϊόντα είναι ότι σαν ομάδα αλλά και σαν επιμέρους καλλιέργειες παρουσιάζουν θετικό εμπορικό ισοζύγιο.

-Αξίζει να υπογραμμιστεί ότι η πλειονότητα των κηπευτικών προϊόντων δεν ανήκουν σε εκείνα που επιδοτείται η παραγωγή τους.

Ποια δίνουν εισόδημα

Οι έντεκα οικογένειες των οπωροκηπευτικών

-Από τα περίπου 250 είδη λαχανικών που υπάρχουν στον κόσμο για την Ελλάδα έχουν οικονομική σημασία περί τα 30-40. Τα κηπευτικά (λαχανικά) με βάση τη βοτανική τους συγγένεια ταξινομούνται σε ομάδες που καλούνται οικογένειες. Ο διαχωρισμός τους γίνεται με βάση κάποια κοινά χαρακτηριστικά που έχουν τα μέλη της οικογένειας.

Οι οικογένειες είναι ένδεκα, όπως αναφέρονται παρακάτω:

• Σολανώδη. Εδώ ανήκουν η τομάτα, η μελιτζάνα, η πιπεριά και η πατάτα.

• Κολοκυνθοειδή. Aνήκουν το κολοκύθι, το καρπούζι, το πεπόνι και το αγγούρι.

• Σταυρανθή. Ανήκουν τα φυτά λάχανο, κουνουπίδι, μπρόκολο και ραπανάκι.

• Λειριίδες. Ανήκουν το κρεμμύδι, το σκόρδο, το πράσο και το σπαράγγι.

• Ψυχανθή. Ανήκουν το φασόλι, ο αρακάς και το κουκί.

• Σκιαδοφόρα. Ανήκουν τα φυτά καρότο, σέλινο και μάραθο.

• Μαλαχίδες. Εδώ ανήκει η μπάμια.

• Ροδίδες. Ανήκει η φράουλα.

• Σύνθετα. Ανήκουν τα φυτά μαρούλι, αντίδι, ραδίκι και αγκινάρα.

• Χηνοποδιίδες. Ανήκουν το παντζάρι και το σπανάκι.

• Κονβολβουλίδες. Ανήκει η γλυκοπατάτα.

-Τα λαχανικά μπορούν να ταξινομηθούν και ανάλογα με τις απαιτήσεις τους στη θερμοκρασία. Ετσι έχουμε αυτά που είναι της θερμής εποχής (θερμοαπαιτητικά, π.χ. καρπούζι, πεπόνι, μελιτζάνα, αγγούρι, μπάμια, κ.λπ.) και αυτά της ψυχρής εποχής (ψυχροαπαιτητικά, π.χ. σπανάκι, λάχανο, μπιζέλι, πράσο, κουκιά, ρεπάνια κ.λπ.). Επίσης, ανάλογα με τη διάρκεια του φωτισμού ως προς την άνθηση, διακρίνονται σε φυτά μακράς ημέρας (δηλαδή για να ανθίσουν απαιτούν 14-18 ώρες φωτισμού ημερησίως, π.χ. το σπανάκι), βραχείας ημέρας (χρειάζονται διάρκεια φωτισμού 8-13 ώρες ημερησίως) και φυτά αδιάφορα (παράγουν δηλαδή άνθη ανεξάρτητα από τη διάρκεια φωτισμού).

-Άλλα λαχανικά είναι δικότυλα (φασόλι, μπιζέλι, κ.λπ.) και μερικά μονοκότυλα (κρεμμύδι, σκόρδο, πράσο).ενδύσεων: σε 24 μήνες από την έναρξη

Πως τα προϊόντα μπορούν να γίνουν πιο ανταγωνιστικά
-Ανοδική πορεία καταγράφει η συνολική εγχώρια παραγωγή τυποποιημένων-συσκευασμένων νωπών οπωροκηπευτικών προϊόντων. Στο 20%-22% της κατανάλωσης τυποποιημένων οπωροκηπευτικών αντιστοιχούν οι εισαγωγές, ενώ οι εξαγωγές απέσπασαν μερίδιο 37%-47% επί της συνολικής παραγωγής.

-Αναλυτικότερα, σύμφωνα με την κλαδική μελέτη της ICAP Group, το 2015 η συνολική εγχώρια κατανάλωση τυποποιημένων νωπών οπωροκηπευτικών (σε ποσότητα) προβλέπεται ότι θα παρουσιάσει μικρή αύξηση της τάξης του 3%-5%.

-Αντίστοιχα, η εγχώρια παραγωγή τυποποιημένων νωπών οπωροκηπευτικών κινήθηκε, σε γενικές γραμμές, ανοδικά την περίοδο 2005-2013, παρουσιάζοντας μέσο ετήσιο ρυθμό μεταβολής 1,5%. Τα φρούτα κάλυψαν, κατά μέσο όρο, το 60% της συνολικής παραγωγής και τα λαχανικά το υπόλοιπο 40% την ίδια χρονική περίοδο.

-Στον κλάδο της τυποποίησης και συσκευασίας νωπών οπωροκηπευτικών δραστηριοποιείται πολύ μεγάλος αριθμός επιχειρήσεων, καθώς και αγροτικοί συνεταιρισμοί, οι οποίοι διαθέτουν ανάλογες εγκαταστάσεις (διαλογής-τυποποίησης και συσκευασίας των προϊόντων), σημειώνει η ICAP σε ανάλυσή της για τον κλάδο.

-Πρέπει να ληφθούν μέτρα βελτίωσης του τομέα των κηπευτικών, τόσο σε επίπεδο παραγωγών όσο και σε επίπεδο πολιτείας. Εμφαση πρέπει να δοθεί στο γενετικό υλικό, στο να αντικατασταθούν εν μέρει ντόπιες ποικιλίες που δεν είναι εμπορικές με ξένες πε­ρισσότερο υποσχόμενες, να καθιερωθεί η ολοκληρωμένη διαχείριση της πα­ραγωγής κηπευτικών και να αλλάξει η νοοτροπία όλων όσων εμπλέκο­νται με την παραγωγή, διακίνηση και εμπορία τους

-Στόχος όλων πρέπει να είναι η παραγωγή προϊόντων που καταγράφουν ζήτηση, να είναι ανταγωνιστικά, που σημαίνει προϊόντα επώνυμα, καλής ποιότητας, ασφαλή για τον καταναλωτή, χαμηλού κόστους, τυποποιημένα και ωραία συσκευασμένα Τα προϊόντα πρέπει να μεταφέρονται σωστά και γρήγορα στους τόπους κατανάλωσης. --Δεν αρκεί να είναι καλής ποιότητας, πρέπει να έχουν σήμα ποιότητας ή πιστοποιητικό υγιεινής κατάστασης. Η πολιτεία πρέπει να συμβάλλει αποτελεσματικά στη βελτίωση των υποδομών, στην πληροφόρηση και στην εκπαίδευση.

Πού θα απευθυνθώ

Κάσσανδρος Γάτσιος. Γεωπόνος-Σύμβουλος Επιχειρήσεων. Εταιρεία Symagro - Επιστημονικό & Τεχνολογικό Πάρκο Ηπείρου. 6944846475 - 26510 07653 info@symagro.com

Κώστας Νάνος

http://www.ethnos.gr/entheta