Νέα εποχή για τη χρυσή ποικιλία σησαμιού του Έβρου.

Από τη συγκομιδή των πρώτων θημωνιών της παραδοσιακής ποικιλίας σησαμιού στις Φέρες Έβρου.

-Τα τελευταία χρόνια έχει εισβάλει δυναμικά στη ζωή μας και γνωρίζει μεγάλη ζήτηση, ενώ αποτελεί και μία από τις πλέον δυναμικές καλλιέργειες.

-Το σησάμι αν μη τι άλλο είναι ένας διατροφικός θησαυρός που έχει τις ρίζες του στην αρχαιότητα, καθώς οι σπόροι του αποτελούσαν τροφή για τους αρχαίους Ελληνες όπως και για άλλους λαούς της Μεσογείου. Η καταγωγή του σησαμιού προέρχεται από τις θερμές περιοχές της Ασίας και καλλιεργείται κυρίως στην Ινδία, στο Σουδάν, στην Κίνα, στις ΗΠΑ, στην Τουρκία, στο Μεξικό κ.α.

-Στην Ελλάδα καλλιεργούνταν κατά το παρελθόν ευκαιριακά προκειμένου να αντικαταστήσει την αγρανάπαυση. Μάλιστα, τη δεκαετία του ‘70 οι εκτάσεις στις οποίες καλλιεργούνταν το σησάμι άγγιζαν τα 200.000 - 300.000 στρέμματα σε διάφορες περιοχές της χώρας όπου χρησιμοποιούσαν ντόπιους πληθυσμούς σησαμιού.

-Μία από αυτές αποτελεί και το σησάμι Εβρου. «Είναι τοπική παραδοσιακή ποικιλία με κύριο χαρακτηριστικό γνώρισμα το κίτρινο χρώμα, εξηγεί ο κ. Αποστόλου, προϊστάμενος του Τμήματος Αγροτικής Ανάπτυξης Νομού Εβρου.

«Οταν περίπου 10 χρόνια πριν, ενημερώθηκε το υπουργείο για τον κίνδυνο της γενετικής διάβρωσης, ενεργοποιήθηκε ένα πρόγραμμα διατήρησης ποικιλιών που κινδυνεύουν και μέσα σε αυτά ήταν και το σησάμι Εβρου. Αν θυμάμαι καλά, 5-6 παραγωγοί του νομού συμμετείχαν στο πρόγραμμα για τη διατήρηση της παραδοσιακής ποικιλίας. Εμείς ως υπηρεσία κάναμε ελέγχους και μετρήσεις στα χωράφια και αφού εντοπίζαμε ότι πρόκειται για την παραδοσιακή ποικιλία δίναμε την πιστοποίηση για τον σπόρο».

-Δυστυχώς, το πρόγραμμα διεκόπη πριν από πέντε χρόνια και έκτοτε είναι εν αναμονή ενός καινούργιου το οποίο θα διαφυλάξει πιστοποιημένα το χρυσαφένιο σησάμι Έβρου.

Το σησάμι είναι πρώτη ύλη για πολλά προϊόντα.

Από παιδιά

«Εμείς γνωρίσαμε το σησάμι από παιδιά, ως μια δουλειά οικογενειακή. Το καλλιεργούσαν οι γονείς μας εδώ στον Έβρο για να βγάζουν σησαμέλαιο της οικογένειας και για τις πίτες τους. Δεν υπήρχε εμπόριο» αναφέρει ο γεωπόνος στην Ενωση Αγροτών Συνεταιρισμένων Ορεστιάδας, Σάκης Κουτουκίδης.

-Μετά τη δεκαετία του ‘70 άρχισε σιγά σιγά να εκλείπει η καλλιέργεια αυτής της ξεχωριστής ποικιλίας σησαμιού με το μοναδικό και υπέροχο χρώμα, ώσπου κάποια χρόνια αργότερα σχεδόν εγκαταλείφθηκε.

«Δεν έβαζε σχεδόν κανείς, γιατί είχε πολλή δουλειά. Η εκμηχάνιση της γεωργίας και οι αναδασμοί που έγιναν το εξαφάνισαν. Εμφανίστηκε πάλι πριν από 5-6 χρόνια, όταν όλοι άρχισαν να ψάχνουν εναλλακτικές μορφές γεωργίας και ένα καλό εισόδημα. Γιατί όσοι καλλιεργούσαν σησάμι κέρδιζαν χρήματα πουλώντας το χέρι χέρι» υπογραμμίζει ο κ. Κουτουκίδης.

-Μόλις έναν χρόνο πριν, η οικογένεια του Νίκου Δαβουδάνη ξεκίνησε να καλλιεργεί με βιολογικό τρόπο σησάμι σε μια έκταση 48 στρεμμάτων στις Φέρες Εβρου. Το έναυσμα δόθηκε από μια φράση που είχε αποτυπωθεί στο μυαλό του χρόνια πριν, από έναν φούρναρη της γειτονιάς του.

«Ξαφνικά, ενώ έπινα τον καφέ μου τρώγοντας ένα θεσσαλονικιώτικο κουλούρι, θυμήθηκα τα λόγια του: «Στο κουλούρι Θεσσαλονίκης χρησιμοποιούν το δικό μας, το εβρίτικο σουσάμι. Και έχει γίνει ξακουστό από τη νοστιμιά του». Αρχισα να ψάχνω στο Διαδίκτυο πληροφορίες. Και έπειτα από αρκετό καιρό έρευνας, ξεκίνησα δυναμικά την καλλιέργεια με στόχο τη δημιουργία μιας κάθετης μονάδας όπου θα ασχολούμαι με την παραγωγή, θα φτιάχνω σουσαμέλαιο και ταχίνι. Εχω κάνει ένα πλάνο για τα επόμενα τρία χρόνια και ελπίζω ότι όλα θα πάνε καλά» δηλώνει ο Νίκος Δαβουδάνης, ο οποίος αυτές τις ημέρες ξεκίνησε τη συγκομιδή με τις πρώτες θημωνιές σουσαμιού στο χωράφι.

-Πρόσφατα δημιούργησε και ιστοσελίδα στο Facebook παρουσιάζοντας το «Αγρόκτημα Καπετάνιος», όπως ονομάζει την επιχείρησή του, στη διεύθυνση: facebook.com/sesamesousami.

Χωρίς φάρμακα

-Λίγα χιλιόμετρα μακριά, στο Σιτοχώρι Διδυμοτείχου, η οικογένεια του Μιχάλη Παρόγλου καλλιεργεί βιολογικά περίπου έξι στρέμματα σουσάμι Εβρου για προσωπική χρήση.

«Ξεκινήσαμε αυτήν τη μικρή καλλιέργεια προκειμένου να παράγουμε το δικό μας σουσάμι και να φτιάχνουμε μόνοι μας ταχίνι. Επειδή είναι μικρή η παραγωγή, πουλάμε μόνο σε κάποιους χωριανούς και φίλους. Μεγαλύτερες εκτάσεις απαιτούν πολλά εργατικά χέρια. Εμείς δουλεύουμε οικογενειακά. Δεν χρησιμοποιούμε καθόλου φάρμακα, όλες οι εργασίες γίνονται χειρωνακτικά και με απολύτως φυσικό τρόπο» εξηγεί ο Μιχάλης Παρόγλου.

Από την καλλιέργεια σησαμιού στο «Αγρόκτημα Καπετάνιος»

ΑΠΟΔΟΣΗ
Εισόδημα 300-400 ευρώ ανά στρέμμα με τη σπορά από τα μέσα του Μαΐου

-Με μια μέση στρεμματική παραγωγή 150-200 κιλά από την οποία μπορούν να παραχθούν 65-70 λίτρα σησαμέλαιο, η καλλιέργεια του σουσαμιού μπορεί να δώσει ένα εισόδημα 300-400 ευρώ ανά στρέμμα.

-Η διαδικασία της καλλιέργειας ξεκινά με την καλή προετοιμασία του εδάφους, που αφορά το όργωμά του στην κατάλληλη υγρασία ώστε να έχει καλό μικροτεμαχισμό πριν από τη σπορά επειδή το μέγεθος των σπόρων είναι μικρό. Επίσης κατά την εποχή της σποράς θα πρέπει να έχουν καταστραφεί ολοσχερώς τα ζιζάνια.

-Η σπορά συνήθως γίνεται από το δεύτερο δεκαπενθήμερο του Μαΐου μέχρι τα μέσα Ιουνίου, ενώ προηγουμένως γίνεται η απολύμανση των σπόρων. Σε κάθε στρέμμα, όταν η σπορά γίνεται γραμμικά, αναλογούν 250-350 γραμμάρια σπόρου, ενώ οι γραμμές απέχουν 0,75 εκατοστά. Το φυτό με σουσάμι Εβρου είναι υψηλόκορμο, καθώς μπορεί να φτάσει το 1,80 εκ. σε ύψος. Επί της γραμμής οι σπόροι σπέρνονται χύδην σε βάθος 2 εκατοστά. Μετά τη σπορά γίνεται κυλίνδρισμα, ώστε οι σπόροι να έρθουν σε επαφή με την υγρασία του εδάφους και να φυτρώσει καλά το φυτό.

-Στα πρώτα στάδια της ανάπτυξης των φυτών πρέπει να γίνονται ένα έως δύο σκαλίσματα, επειδή σε διαφορετική περίπτωση υπάρχει κίνδυνος να καταπνιχθεί η καλλιέργεια από τα αγριόχορτα. Ο βλαστικός του κύκλος ολοκληρώνεται σε 90-110 ημέρες.

-Η συγκομιδή του σουσαμιού γίνεται όταν αλλάξουν χρώμα και γίνουν σκούρες οι μεσαίες κάψες, με εκρίζωση των φυτών ή με θεριζοαλωνιστική μηχανή.

ΟΙ ΧΡΗΣΕΙΣ

Από το λάδι και τις ζωοτροφές μέχρι το αλεύρι και το superfood ταχίνι

-Το σουσάμι αποτελεί τρόφιμο με υψηλής βιολογικής αξίας φυτική πρωτεΐνη, ενώ οι χρήσεις του είναι ποικίλες.

-Το σησαμέλαιο: Η εξαγωγή του ελαίου του σουσαμιού γίνεται με τη μέθοδο της ψυχρής έκθλιψης και δίνει ένα έλαιο με σταθερή δομή, ελάχιστα αρωματικό, που χρησιμοποιείται άμεσα στη διατροφή.

-Η σύσταση του σησαμέλαιου ανά 100 γραμμάρια είναι η εξής: 18,6 γρ. πρωτεΐνη, 52,5 γρ. λιπαρές ουσίες, 21,6 γρ. υδατάνθρακες, 3,0 γρ. φυτικές ίνες, 1.200 mg ασβέστιο, 540 mg φωσφόρο και 10 mg σίδηρο. Επίσης περιέχει μεγάλες ποσότητες βιταμινών της ομάδας Β, βιταμίνη Ε, ιχνοστοιχεία, μέταλλα. Το σησαμέλαιο περιέχει 45% μονοακόρεστα λιπαρά οξέα, 40% πολυακόρεστα λιπαρά οξέα και 15% κορεσμένα λιπαρά οξέα.

-Η «πίτα» του σουσαμιού: Η «πίτα» του σουσαμιού, δηλαδή τα υπολείμματα των σπόρων μετά την εξαγωγή του ελαίου, έχει πολύ μεγάλη θρεπτική αξία και χρησιμοποιείται στη διατροφή των αγροτικών ζώων, όπως είναι οι γαλακτοπαραγωγές αγελάδες.

-Το άλευρο του σουσαμιού: Με ειδική επεξεργασία παράγεται άλευρο, που μπορεί να αντικαταστήσει σε διάφορες χρήσεις το άλευρο της αραχίδας.

-Προϊόντα ζαχαροπλαστικής, όπως είναι το παστέλι, που φτιάχνεται με σουσάμι, μέλι και λίγη ζάχαρη για να κρυσταλλώσει.

Ταχίνι: Το ταχίνι είναι φυσικό προϊόν και παράγεται από σπέρματα διαλεγμένων σπόρων σουσαμιού αφού προηγουμένως αποφλοιωθούν και αποξηρανθούν. Στη συνέχεια πολτοποιούνται και δημιουργείται ο πολτός του ταχινιού. Αποτελεί τρόφιμο το οποίο συγκαταλέγεται στη λίστα των πιο υγιεινών και θρεπτικών τροφών, με ικανοποιητική θερμιδική απόδοση αλλά ταυτόχρονα με μεγάλη διατροφική αξία. Είναι ιδανικό υποκατάστατο των ζωικών πρωτεϊνών, καθώς περιέχει σημαντική ποσότητα φυτικών πρωτεϊνών υψηλής όμως βιολογικής αξίας, που δρουν αναζωογονητικά και αντιγηραντικά για τον οργανισμό. Επίσης, το ταχίνι αποτελεί βασικό συστατικό της παρασκευής του χαλβά.

ΧΡΥΣΑ ΚΛΕΙΤΣΙΩΤΗ

http://www.ethnos.gr/agrotis/