Οι μύκητες που απειλούν την ελιά πριν από τη συγκομιδή.

Μεγαλύτερη ανάγκη προστασίας έχουν οι ελαιώνες που βρίσκονται σε υγρές περιοχές ή σε πεδινές περιοχές με ανεπαρκή αερισμό.

-Την εποχή αυτή και λίγο πριν από τη συγκομιδή αρκετοί είναι οι παθογόνοι μύκητες που προσβάλλουν τα ελαιόδεντρα οδηγώντας σε μείωση της παραγωγής. Η γνώση των ασθενειών αυτών είναι καίριας σημασίας για την αντιμετώπισή τους.

Κυκλοκόνιο
-Ο μύκητας (Spilocaea oleagina) διαχειμάζει στα μολυσμένα φύλλα στο δέντρο με τη μορφή μυκηλίου και κονιδίων. Τα κονίδια μεταφέρονται με τον άνεμο και παρουσία σταγόνας νερού (διαβροχή φυλλώματος, για τουλάχιστον 24 ώρες, με τη μορφή δροσιάς ή ομίχλης) προκαλούν μολύνσεις. Οι μολύνσεις ευνοούνται με βροχερό και υγρό καιρό. Ο μύκητας αναπτύσσεται σε θερμοκρασία 7-30 οC (άριστη 10-20ο C) και σχετική υγρασία πάνω από 80%. Μολύνσεις παρατηρούνται κατά τη διάρκεια όλου του έτους με μεγαλύτερη ένταση το φθινόπωρο και την άνοιξη, εφόσον υπάρχουν οι κατάλληλες θερμοκρασίες και οι απαιτούμενες βροχοπτώσεις. Οι φθινοπωρινές μολύνσεις είναι περισσότερες και πιο επικίνδυνες.

-Ο μύκητας προσβάλλει κυρίως τα φύλλα του δέντρου, τους μίσχους των φύλλων, τους ποδίσκους των καρπών και σπανιότερα τους καρπούς. Εντονότερες προσβολές εμφανίζονται σε ελαιώνες που βρίσκονται σε υγρές και κλειστές περιοχές, καθώς επίσης και σε ελαιώνες πυκνής φύτευσης. Στην πάνω επιφάνεια των φύλλων εμφανίζονται τεφροκαστανές, στρογγυλές κηλίδες που περιβάλλονται από καστανόμαυρες ζώνες, ενώ οι κηλίδες στους μίσχους των φύλλων και στους ποδίσκους των καρπών είναι στενόμακρες και τεφροκαστανές. Τα συμπτώματα είναι πιο εμφανή σε παλαιότερα φύλλα και στα κατώτερα μέρη του δέντρου. Σε έντονη προσβολή τα φύλλα κιτρινίζουν και πέφτουν και οι καρποί συρρικνώνονται.

Ευπαθείς ποικιλίες είναι οι Manzanilla, Frantoio, Arbequina, Picholine, η Θρουμπολιά, η Καλαμών, η Τσουνάτη, η Λιανολιά Κέρκυρας, η Αμφίσσης (κονσερβολιά) και η Χονδρολιά Αγρινίου, ενώ σχετικά ανθεκτική φαίνεται να είναι η Κορωνέικη.

Κερκοσπορίωση
-Ο μύκητας (Pseudocercospora cladosporioides) διαχειμάζει στους προσβεβλημένους ιστούς των καρπών και των φύλλων που παραμένουν στο δέντρο με τη μορφή κονιδίων. Τα κονίδια μεταφέρονται με τη βροχή και έτσι οι μολύνσεις ξεκινούν με τις πρώτες βροχές του φθινοπώρου και συνεχίζονται όλο τον χειμώνα.

-Ο μύκητας προσβάλλει τους καρπούς και τα φύλλα. Στους άγουρους καρπούς προκαλεί καστανές, βυθισμένες κηλίδες, ενώ στους ώριμους η συνένωση των γειτονικών κηλίδων προκαλεί σήψη. Οι καρποί δεν αναπτύσσονται κανονικά και μουμιοποιούνται. Στα φύλλα αρχικά εμφανίζονται περιοχές σκούρου χρώματος στην κάτω επιφάνεια που μοιάζουν με την καπνιά, ενώ στην πάνω επιφάνεια των φύλλων εμφανίζονται κίτρινες κηλίδες. Τα φύλλα πέφτουν και το δέντρο εξασθενεί.

Ιδιαίτερα ευπαθής ποικιλία στον μύκητα είναι η Καρολιά.

Ξεροβούλα ή Σαποβούλα

-Ο μύκητας (Botryosphaeria dothidea) διαχειμάζει με τη μορφή μυκηλίου, ψευτοθηκίων και πυκνιδίων στους μουμιοποιημένους καρπούς. Τα σπόρια του παθογόνου (ασκοσπόρια και κονίδια) μεταφέρονται με τον αέρα, τη βροχή και τα έντομα μολύνοντας τους υγιείς καρπούς.

-Ο μύκητας αναπτύσσεται σε θερμοκρασίες μεταξύ 20-30 οC (άριστη 27-30 οC). Η εμφάνιση και η ένταση της ασθένειας συνδέεται άμεσα με τον πληθυσμό του δάκου και τον βαθμό της δακοπροσβολής του ελαιοκάρπου. Το παθογόνο είναι παράσιτο πληγών, αφού η προσβολή γίνεται μέσω των νυγμάτων του δάκου.

-Στους καρπούς η μόλυνση εκδηλώνεται συνήθως το καλοκαίρι και στην αρχή του φθινοπώρου. Στους πράσινους καρπούς εμφανίζονται καστανόχρωμες, κυκλικές, βυθισμένες κηλίδες με ξηρή σύσταση (ξεροβούλα) και στους ώριμους καστανόχρωμη σήψη.

-Οι προσβεβλημένοι καρποί αφυδατώνονται, πέφτουν στο έδαφος και μουμιοποιούνται. Στους βλαστούς και τους βραχίονες παρατηρούνται ξηράνσεις παρόμοιες εκείνων που εμφανίζονται στην ασθένεια της βερτισιλλίωσης και της ευτυπίωσης.

Γλοιοσπόριο
-Ο μύκητας (Gloeosporium olivarum) διαχειμάζει με τη μορφή κονιδίων στα φύλλα ή στους καρπούς που έχουν παραμείνει στο δέντρο ή έχουν πέσει στο έδαφος. Τα κονίδια μεταφέρονται με τη βροχή και παρουσία σταγόνας νερού ή σχετική υγρασία 92-100% για 48-120 ώρες, θερμοκρασίες 10-25 οC και ύπαρξη πληγών (νήγματα δάκου) προκαλούνται μολύνσεις. Οι αρχικές μολύνσεις πραγματοποιούνται συνήθως όταν ξεκινούν οι φθινοπωρινές βροχές (Σεπτέμβριο - Οκτώβριο) ως τον Δεκέμβριο που τα επίπεδα βροχοπτώσεων και η σχετική υγρασία είναι υψηλά.

-Συμπτώματα παρατηρούνται κυρίως στους ώριμους καρπούς, όπου εμφανίζονται καστανοϊώδεις κηλίδες στην κορυφή τους ή στο σημείο πρόσφυσης του ποδίσκου. Οι προσβεβλημένοι καρποί συρρικνώνονται και μουμιοποιούνται.

-Σημαντικές ζημιές προκαλούνται στις ποικιλίες Λιανολιά Κερκύρας, Κορωνέικη, Καλαμών.

Τα μέτρα

-Για την προστασία των ελαιοδέντρων και την αντιμετώπιση των παραπάνω ασθενειών εφαρμόζονται τόσο καλλιεργητικά όσο και χημικά μέτρα. Συνιστάται αραιή φύτευση και κατάλληλο κλάδεμα για καλό αερισμό και φωτισμό της κόμης, αποφυγή δημιουργίας πληγών και συστηματική καταπολέμηση του δάκου, απομάκρυνση και καταστροφή των προσβεβλημένων φυτικών μερών και εφαρμογή ισορροπημένης λίπανσης. Επίσης συστήνονται, με την έναρξη των βροχοπτώσεων, προληπτικές επεμβάσεις με ψεκασμούς καλύψεως φυλλώματος με εγκεκριμένα μυκητοκτόνα. Μεγαλύτερη ανάγκη προστασίας έχουν οι ελαιώνες που βρίσκονται σε υγρές περιοχές ή σε πεδινές περιοχές με ανεπαρκή αερισμό καθώς και οι ελαιώνες πυκνής φύτευσης.

-Ιδιαίτερη προσοχή θα πρέπει να δοθεί από τους παραγωγούς στην επιλογή του φυτοπροστατευτικού όσον αφορά τη συνιστώμενη δόση και τον χρόνο αναμονής πριν από τη συγκομιδή για να μην υπάρχουν υπολείμματα φυτοπροστατευτικών στο ελαιόλαδο.

Αναστασία Χαρού Γεωπόνος ΑΠΘ (Φυτοπροστασία), MSc «Αειφορική Γεωργική Ανάπτυξη», Farmacon Team, διαχειρίστρια Farmalearn, e-mail: farma@farmacon.gr

http://www.ethnos.gr/agrotis/