Την Δευτέρα 18 Ιανουαρίου η πανήγυρις του Αγίου Αθανασίου στο Καλαμπάκι.

Το ιστορικό του εθίμου

-Το έθιμο πηγάζει από την θρησκευτική παράδοση και προέρχεται από την Ανατολική Θράκη. Σύμφωνα με την παράδοση, ο Θεός, κάθε χρόνο, το ξημέρωμα της γιορτής του Αγίου Αθανασίου, έστελνε στο προαύλιο του ναού των Κρυονεριτών ένα ελάφι, το οποίο αφού ξεκουραζόταν, "θυσιαζόταν" με την ευλογία του ιερέα, νωρίς το πρωί της γιορτής, από τους "κουρμπανατζήδες", οι οποίοι το μαγείρευαν και στη συνέχεια το μοίραζαν σε όλους τους κατοίκους. Το φαγητό αυτό ονομάστηκε κουρμπάνι, που στην τουρκική γλώσσα έχει την έννοια της θυσίας αλλά και της προσφοράς.

-Μια χρονιά που τα χιόνια ήταν πολλά, το ελάφι άργησε να έρθει και οι "κουρμπανατζήδες", θορυβημένοι από την καθυστέρηση, επέσπευσαν τη θυσία χωρίς να το αφήσουν να ξεκουραστεί, όπως το έθιμο απαιτούσε. Έκτοτε, το ελάφι δεν ξαναφάνηκε ίσως γιατί, όπως πίστευαν οι Κρυονερίτες, ο Θεός θύμωσε μαζί τους, επειδή δεν τήρησαν τους κανόνες της θυσίας. Από τότε, στη θέση του ελαφιού χρησιμοποιούσαν ταύρο ή αγελάδα.

Περιγραφή του εθίμου

-Το έθιμο, μεταφέρθηκε αυτούσιο στο Καλαμπάκι από τους Κρυονερίτες και με το πέρασμα των χρόνων, διαμέσου των γενιών που ακολούθησαν οι απόγονοι των πρώτων προσφύγων, το αναβίωναν με ευθύνη των "κουρμπανατζήδων". Με τα χρόνια, το χωριό μεγάλωνε και οι κάτοικοί του, ανεξάρτητα από την καταγωγή τους, διαφύλαξαν το κουρμπάνι, θεωρώντας το πανηγύρι του Αγίου Αθανασίου το μεγαλύτερο γεγονός στην κοινωνική ζωή του χωριού. Το 1979 ιδρύεται από τους κατοίκους του Καλαμπακίου ο Μορφωτικός Πολιτιστικός Σύλλογος και περνά στα χέρια του η ευθύνη της διάσωσης και διατήρησης των τοπικών εθίμων και παραδόσεων. Αρχικά, με την επιμέλεια και τη συμμετοχή του Μορφωτικού Πολιτιστικού Συλλόγου συγκροτείται επιτροπή κουρμπανιού. 

-Οι "κουρμπανατζήδες" και τα μέλη του συλλόγου συγκεντρώνουν από όλους τους κατοίκους προσφορές σε σιτάρι, καλαμπόκι ή χρήματα. Η καθιερωμένη "γύρα" στο χωριό γίνεται συνήθως το πρώτο Σάββατο ή την Κυριακή, μετά τη γιορτή του Αϊ- Γιάννη, στις 7 Ιανουαρίου. Νωρίς το πρωί, συγκεντρώνονται όλοι οι εθελοντές κάθε ηλικίας και ξεκινούν πεζοί, με αγροτικά αυτοκίνητα να τους συνοδεύουν για να φορτώνουν τις προσφορές σε καλαμπόκι. Με κέφι και χτυπώντας τους τενεκέδες γυρνάνε όλο το χωριό, πόρτα-πόρτα, σε όλα ανεξαιρέτως τα σπίτια, ζητώντας τη συνδρομή των κατοίκων για να γίνει το κουρμπάνι. Με τα χρήματα που συγκεντρώνονται και την πώληση του καλαμποκιού που προσφέρθηκε αγοράζονται οι αγελάδες που θα χρησιμοποιηθούν στο κουρμπάνι.

-Σήμερα, με την αύξηση του πληθυσμού στο Καλαμπάκι ένα ζώο δεν είναι αρκετό, γι' αυτό χρησιμοποιούνται τέσσερα ή και περισσότερα ζώα. Το σιτάρι που συγκεντρώνεται και προσφέρεται θα γίνει πλιγούρι, το πρωί της παραμονής, στον προαύλιο χώρο της εκκλησίας από τους κουρμπανατζήδες για να βράσει στη συνέχεια μαζί με το κρέας. Το απόγευμα της παραμονής του πανηγυριού στην εκκλησία του Αγίου Γεωργίου, που χρονολογείται από το 1908, τελείται μέγας πανηγυρικός εσπερινός και πραγματοποιείται η περιφορά της εικόνας του Αγίου Αθανασίου. Παράλληλα, τοποθετούνται στο προαύλιο της εκκλησίας είκοσι και πλέον καζάνια, τα οποία χρησιμοποιούνται για την παρασκευή του "κουρμπανιού". 

-Το κρέας τεμαχίζεται και μπαίνει στα καζάνια. Μόλις πέσει η νύχτα, ξεκινάει το γλέντι στις ταβέρνες του Καλαμπακίου με νταούλια και ζουρνάδες. Το έναυσμα δίνουν ο Πολιτιστικός Σύλλογος και οι κουρμπανατζήδες, που με τη συνοδεία οργάνων γυρίζουν στο κέντρο του χωριού για να καταλήξουν σε κάποια ταβέρνα. Αργά το βράδυ της 17ης Ιανουαρίου, μπαίνει φωτιά στα καζάνια και ξεκινάει το βράσιμο του κρέατος. 

-Η νύχτα είναι μεγάλη, συνοδεύεται με τσίπουρο, πειράγματα και συνεχή εποπτεία στα καζάνια. Ανήμερα της γιορτής, τελείται Θεία Λειτουργία. Αμέσως μετά, όλοι οι παρευρισκόμενοι γεύονται τον πρώτο μεζέ κι ένα ποτηράκι τσίπουρο, που τους κερνούν τα μέλη του Συλλόγου. Ακολουθεί ο χορός στην πλατεία και το γλέντι ανάβει με περιπλανώμενους οργανοπαίχτες στις υπαίθριες καντίνες που έχουν στηθεί. 

-Παράλληλα, στο χώρο του κουρμπανιού οι κουρμπανατζήδες ετοιμάζουν το πλιγούρι που βράζει στο ζωμό του κρέατος. Αργά το μεσημέρι, αφού έχει ολοκληρωθεί η παρασκευή του "κουρμπανιού", χτυπούν οι καμπάνες, οι οποίες καλούν τον κόσμο να έρθει στο προαύλιο της εκκλησίας για να αρχίσει η διανομή του. Σε μια σεμνή τελετή, μπροστά στα καζάνια, ο ιερέας ευλογεί το κουρμπάνι και αμέσως μετά τα μέλη του Συλλόγου το μοιράζουν σε όλους τους κατοίκους, αλλά και σε όλους όσοι βρίσκονται στο Καλαμπάκι εκείνη τη μέρα. 

-Μετά τη διανομή του φαγητού, οι "κουρμπανατζήδες", μαζί με όλους τους προσκεκλημένους, ξεκινούν το χορό από το προαύλιο της εκκλησίας και τον οδηγούν στην πλατεία, όπου και τον συνεχίζουν με τη συνοδεία νταουλιών και ζουρνάδων.

Σήμερα, το Κουρμπάνι αποτελεί αναπόσπαστο κομμάτι της παράδοσης της περιοχής του Καλαμπακίου και εορτάζεται πλέον με τις γνωστές διήμερες εκδηλώσεις που τραβούν το ενδιαφέρον του κόσμου από το Νομό Δράμας και όχι μόνο.

Πρόγραμμα εκδηλώσεων

Κυριακή 17 Ιανουαρίου 2016

ΑΠΟΓΕΥΜΑ
17:00 Περιφορά της Ιεράς Εικόνας του Αγίου Αθανασίου.
18:00 Μέγας Πανηγυρικός εσπερινός στον Ιερό Ναό Αγίου Γεωργίου χοροστατούντος του Σεβασμιότατου Μητροπολίτης Δράμας κ. κ. Παύλου. Σημειώνεται ότι στον εσπερινό θα ψάλει 30μελής Βυζαντινή χορωδία από την Ρουμανία.
Αργά το βράδυ της παραμονής θα ξεκινήσει η προετοιμασία του «Κουρμπανιού».
Δευτέρα 18 Ιανουαρίου 2016

ΠΡΩΙ
07:30 Θα τελεστεί Θεία Λειτουργία στον Ιερό Ναό Αγίου Γεωργίου Καλαμπακίου
10:30 Υποδοχή των προσκεκλημένων και δεξίωση τους στον χώρο παρασκευής του κουρμπανιού. Στη συνέχεια χοροί στην πλατεία του Καλαμπακίου με τη συνοδεία νταουλιών- ζουρνάδων.

15:00 Διανομή του κουρμπανιού σε όλους τους παρευρισκομένους. Θα ακολουθήσει χορός στην πλατεία με παραδοσιακά λαϊκά μουσικά όργανα. Το γλέντι θα συνεχιστεί μέχρι αργά.