Άγιος Ιωάννης ο Πρόδρομος στα Λιμνά Καππαδοκίας.

-Η μεγαλύτερη εκκλησία χτισμένη ακριβώς στο κέντρο της μεγάλης πλατείας στις αρχές του 19^ου αιώνα. Βεβαίως σύμφωνα με κάποιες μαρτυρίες χτίστηκε στα πολύ παλαιά χρόνια, στην εποχή του Βυζαντίου, αλλά «ανακαινίστηκε  το 1847.[1]

-Επρόκειτο για  τρίκλιτη βασιλική, η οποία κάλυπτε τις ανάγκες των κατοίκων, μιας και σύμφωνα με τις υπάρχουσες μαρτυρίες μπορούσε να πάρει «ίσαμε τις δυο χιλιάδες άτομα».

-Δεν γνωρίζουμε, ούτε μπορούμε να επιβεβαιώσουμε τις μαρτυρίες, διότι ο ναός καταστράφηκε τις παραμονές της μεγάλης εξόδου, όμως σε κάθε περίπτωση σύμφωνα με αυτές :

• -ήταν κτισμένη με πελεκητή ντόπια πέτρα.
• -χωριζότανε σε τρία μέρη (κλίτη).
• -στηριζότανε σε έξι (6) κολώνες, δεξιά και αριστερά του κεντρικού κλίτους από τρεις, από «μαύρο μάρμαρο που σχημάτιζαν αναμεταξύ τους καμάρες».[2]
• -οι κολώνες είχαν ύψος γύρω στα επτά –οκτώ μέτρα  και ήταν «τόσο χοντρές  που δυο νομάτοι μόλις και μετά βίας τις αγκάλιαζαν».[3]
• -η στέγη ήταν κατασκευασμένη με πέτρινες πλάκες.
• -είχε ένα μικρό γυναικίσιο… (γυναικωνίτη).

-Να επισημάνουμε όμως πως  εδώ υπάρχει μια ασάφεια.  Σύμφωνα λοιπόν  με ορισμένες μαρτυρίες η εκκλησιά είχε «χωριστό μέρος για τις γυναίκες που ήτανε χωρισμένο με καφάσι ξύλινο. Οι γυναίκες βλέπανε όλα τα άγια, οι άνδρες όμως όχι».[4]

Δυστυχώς δεν μπορούμε να κατανοήσουμε το «χωριστό με καφάσι μέρος», πρακτική μάλλον μουσουλμανικού τεμένους, εκτός κι αν υπονοείται πως ο γυναικωνίτης ήταν ξύλινης κατασκευής.

• -μεταξύ των εικόνων υπήρχαν «δυο θεόρατες, οι πιο σπουδαίες. Του Ιωάννη Προδρόμου και του Μουχαήλ Αρχάγγελου.
• -υπήρχε εκκλησιαστικός αυλόγυρος περιφραγμένος με τοιχείο ύψους τουλάχιστον πέντε μέτρων.
• -το νεκροταφείο της κοινότητας ήταν στην ανατολική πλευρά του αυλόγυρου μέχρι τις αρχές του 20^ου αιώνα. Στη συνέχεια μεταφέρθηκε σε διπλανό οικόπεδο. 

-Σύμφωνα επίσης με τις ίδιες μαρτυρίες επρόκειτο για μια «γεμάτη εκκλησιά με άγιες εικόνες, καντηλέρια, λάβαρα, προσκυνητάρια, άμβωνα, επισκοπικό θρόνο».[5]

-Να επισημάνουμε επίσης πως σε τούτο τον ναό υπήρχαν δυο σημαντικές ιδιαιτερότητες για τις οποίες οι κάτοικοι των Λιμνών ήταν εξαιρετικά υπερήφανοι.

1-      Η καμπάνα της εκκλησιάς, η οποία αγοράσθηκε στα τέλη του 19^ου αιώνα από τη Ρωσία. Ήταν μεγάλη, με περίτεχνα σκαλίσματα, σταυρούς αγγέλους και αρκετά βαριά. Τόσο μάλιστα που χρειάστηκε η βοήθεια «πενήντα νοματαίων για να την στεριώσουν».

Τα χρήματα για την αγορά της συγκεντρώθηκαν από εράνους και δωρεές των εχόντων και κατεχόντων χριστιανών, αλλά και κρυφά από μερικούς μουσουλμάνους που πίστευαν στη θαυματουργή δύναμη του αγίου.

Το ιδιαίτερο γνώρισμα της καμπάνας ήταν ο δυνατός και ξεχωριστός ήχος της… « Ήταν φημισμένη, γιατί ακουγότανε έως τη Νίγδη, οκτώ περίπου ώρες μακριά με τα ποδάρια».[6]

Παρατήρηση

Υπάρχουν δύο απόψεις για την τύχη της.

Σύμφωνα με την πρώτη μεταφέρθηκε, όπως και τα λοιπά ιερά σκεύη της εκκλησιάς, στην Αθήνα και έκτοτε αγνοείται παντελώς το πού βρίσκεται.

Σύμφωνα με τη δεύτερη, μεταφέρθηκε στη Θεσσαλονίκη, αλλά αγνοείται η τύχη της. Κάποιοι μάλιστα ισχυρίστηκαν πως κλάπηκε από κάποιον νεαρό ο οποίος την πούλησε σε κάποιο χυτήριο.

2-Η μεγάλη εικόνα του Αρχαγγέλου Μουχαήλ (Μιχαήλ).[7]

Σύμφωνα με τις μαρτυρίες  παρίστανε τον Αρχάγγελο που «κρατούσε μια ζυγαριά και κοντά του, λίγο παραπέρα ήταν ο διάβολος. Ο Μουχαήλ Αρχάγγελος ζύγιζε με τη ζυγαριά του τις ψυχές και αν ήτανε βαριές οι αμαρτίες  έδιδε την ψυχή στον διάβολο…

Είχε έξι (6) μάτια επάνω του. Τρία στο πρόσωπό του, το ένα ήτανε στο μέτωπο, ένα στη μέση στο στήθος και δυο στους ώμους ένα στον καθένα.

Όπου και αν στεκόσουνα στην εκκλησία σε έβλεπε. Φόβιζε, λέγανε τις κακές ψυχές».[8]

Παρατήρηση

Ουδείς γνωρίζει την τύχη της.

3-Ο Επιτάφιος σύμφωνα με μαρτυρία του Σ.Σεραφιμίδη μεταφέρθηκε απο τους πρόσφυγες στο Καλαμπάκι Δράμας.

Ο επιτάφιος όπου βρίσκεται σήμερα στο Ιερό Ναό του Αγίου Γεωργίου στο Καλαμπάκι Δράμας

-Δυστυχώς η εκκλησία του Αγίου Ιωάννη Προδρόμου έχει καταστραφεί ολοκληρωτικά λίγο πριν την ανταλλαγή, σύμφωνα με κάποιους ή κατ’ άλλους την  ημέρα αναχώρησης του καραβανιού προς το λιμάνι της Μερσίνας.

‘Όλες πάντως  συμφωνούν σε ένα: πως ήταν θέλημα θεού, για να μην «μαγαριστεί η εκκλησιά από τους αλλόθρησκους που καιροφυλακτούσαν, για να την πάρουν».

Καταθέτουμε λοιπόν προς επίρρωση των γραφομένων τις παρακάτω μαρτυρίες.

-«Λίγες μέρες πριν την ανταλλαγή μια τουρκάλα, η Τοπάλ Χατίτς, κατά της 10 με 11 το πρωί της Κυριακής ήρθε στην Εκκλησιαστική Επιτροπή και τους ενημέρωσε πως δυο κάτασπρα περιστέρια βγήκαν και έφυγαν από την εκκλησιά μέσα… Τι θαύμα είναι αυτό, είπε. Κάτι θέλει ο θεός να πει με αυτό… Και πραγματικά εκείνη τη μέρα μετά το μεσημέρι η εκκλησιά χαλάστηκε».[9]

-«Λίγο πριν φύγουμε το ’24 η εκκλησία μας γκρεμίστηκε. Είχαμε μια τουρκάλα, Ανα(γ)ίς τη λέγανε, με το σπίτι της να είναι ακριβώς απέναντι από την  εκκλησιά. Η Ανα(γ)ίς είδε την εκκλησία να πέφτει και ήρθε και μας το μαρτύρησε.  “Ένα ζευγάρι περιστέρια έριξε την εκκλησία σας. Τα έβλεπα που ερχόταν από  μακριά. Ήρθαν κοντά, λίγο αγγίξανε με τις φτερούγες τους την εκκλησιά και  αυτή σωριάστηκε αμέσως κάτω”».[10]

-«Την τελευταία Κυριακή πριν φύγουμε από το χωριό το 1924 πήγε όλος ο κόσμος  στην εκκλησιά και ο παπάς έκανε τη λειτουργιά και όταν τελείωσε η εκκλησιά γκρέμισε. Μια τουρκάλα είδε το πρωί δυο άσπρα περιστέρια να πετούν και να φεύγουν μέσα από την εκκλησία του Ιωάννη του Προδρόμου. Κακό σημάδι, προμήνυμα για το γκρέμισμα της εκκλησιάς».[11]

-«Η παράδοση λέει ακόμα ότι την ώρα που έπεσε η εκκλησιά ο διάκος και ο παπάς ήταν στο ιερό μα δεν έπαθαν τίποτα. Ευτυχώς από το πρωί είχαν αδειάσει την εκκλησιά».[12]

-«Λίγο πριν φύγουμε χωρίστηκε στα τρία και έπεσε… Νόμιζες πως έβαλαν δυναμίτη και έπεσε».[13]

-«Η εκκλησιά γκρεμίστηκε λίγο καιρό πριν φύγουν, οι κάτοικοι λέγανε ότι έγινε θαύμα, για να μην μείνει η εκκλησιά στους Τούρκους».[14]

  -Και δυο -τρεις πληροφορίες για το τι ακριβώς συνέβη.

Πράγματι η εκκλησιά του Αγίου Ιωάννη Προδρόμου ήταν μια ευμεγέθης, παλαιά εκκλησιά κτισμένη με μεγάλες ντόπιες οικοδομικές πλάκες… αλλά  είχε την ατυχία, αβλεψία ίσως των κατασκευαστών της,  να κτιστεί δίπλα ακριβώς σε τρεχούμενο τσαλί- τρεχούμενο ρυάκι, που σιγά μα σταθερά στο διάβα του χρόνου διέβρωσε τα θεμέλιά της.

Ήδη, σύμφωνα με τις μαρτυρίες, οι υπεύθυνοι, δηλαδή η Εκκλησιαστική Επιτροπή, οι ιερείς και η δημογεροντία είχαν πάρει τα μηνύματα μιας και « … από το γυναικίσιο- γυναικωνίτη άρχισε να χύνει χώμα… αλλά και από καιρό υπήρχε ένα μεγάλο ράγισμα». Γι’ αυτό και άδειασαν την εκκλησία μοιράζοντας τις εικόνες στα σπίτια των χριστιανών, πακετάρισαν τα εκκλησιαστικά σκεύη και τις παλιές εικόνες  τις έκρυψαν στο Φιτνέ τιράζ στη συνοικία του Ασαά μαχαλέ.

Να σημειώσουμε επίσης πως στο παρελθόν έγιναν μερικές ατυχείς προσπάθειες για αποκατάσταση των ζημιών που όμως  σταμάτησαν για διάφορους λόγους, όπως, για παράδειγμα, από τον Σεφέρ μπελίκ, μεγάλο πόλεμο του 1914… αλλά και το 1918-19 με το Κεμαλικό καθεστώς.  

Σπανιότατο πιστοποιητικό βαπτίσεως από την εκκλησία του Αγίου Ιωάννου Προδρόμου εν έτη 1910.

---

[1] Αναστάσιος Λεβίδης, Εν μονολίθοις μοναί της Καππαδοκίας και Λυκαονίας, Κωνσταντινούπολη 1899, σ. 173 «…είχον δε εν τη κώμη αρχαίαν Βυζαντινήν εκκλησίαν τιμωμένην επ’ ονόματι Ιωάννου του Προδρόμου, ην εκ βάθρων ανεκαίνισαν τω 1847».

[2] Μαρτυρία Νεόφυτου Αποστολίδη, ό.π.,  σ. 90

[3] Μαρτυρία Δημητρίου Αλεξιάδη, ό.π., σ. 91

[4] Μαρτυρία Αναστασίας Προδρόμου, ό.π., σ. 92

[5] Μαρτυρία Δημητρίου Αλεξιάδη, ό.π.,  σ. 89

[6] Ό.π. σ 91

[7] Σημ : εξαιτίας της εικόνας του αρχαγγέλου υπήρξε μια παρανόηση από πλευράς κάποιων ερευνητών, οι οποίοι απέδιδαν στην εκκλησία το όνομα του Αρχαγγέλου Μιχαήλ. Να σημειώσουμε πως υπήρχε μικρό παρεκκλήσι στο όνομά του.

[8] Μαρτυρία Αναστασίας Προδρόμου, ό.π., σ. 91

[9] Μαρτυρία Χρήστου Τουργούτη, ό.π.,  σ. 93

[10] Μαρτυρία Θεογνωσίας Σωφρονιάδου, Αρχείο Προφορικής Παράδοσης, Κέντρο Μικρασιατικών Σπουδών, φάκελος Λιμνά σ. 93

[11] Μαρτυρία Καρόλου Καρολίδη, ό.π,  σ. 91

[12] Μαρτυρία Δημητρίου Αλεξιάδη, ό.π., σ. 89

[13] Μαρτυρία Νεόφυτου Αποστολίδη, ό.π., σ. 90

[14]  Μαρτυρία Βασιλείου Ερικτζή, ό.π.,  σ. 93

Απόσπασμα από το  βιβλίο του Κωνσταντίνου Νίγδελη Λιμνά-Γκολτζούκ Καππαδοκίας.

 http://diasporic.org/mnimes/archives/st-john-the-baptist-in-lake-cappadocia